Streektaal feest: 'Dialect maakt verhalen smeuïger'

Oost-Gelders Streektaaldictee voor de tiende keer

HUMMELO – In een streektaaldictee van een voorgaand jaar staat: 'Zoveul is zeker: de tied git allejekes vlug vurbi-j.' Deze zin geldt zeker ook voor het Oost-Gelders Streektaaldictee, want op donderdag 23 maart wordt het dictee al weer voor de tiende keer gehouden. Dan buigen ruim honderd deelnemers zich bij De Gouden Karper over zinnen in twee dialecten. Het thema is: Feest.

Door Josée Gruwel

"Dialect is een van de belangrijkste elementen van een streek. Daar kun je trots op zijn", vertelt Frans van Gorkum. Hij heeft ervaren hoe het is om als jonge knul voor jarenlang weg te gaan uit zijn geboortestad Zevenaar en later weer terug te komen. "Dan kijk je met andere ogen naar je roots, wil je het dialect vasthouden en koesteren." Van Gorkum, fervent voorstander van dialect als tweede taal, maakte dit jaar de teksten van het streektaaldictee. Met dialectspecialisten en werkgroepleden Theo Boland, Lex Schaars, Gerard Bomers, Geert Roelofs, Henk van Aalten, Ellen ten Brink en Hans Beernink werden de teksten van de juiste spelling voorzien en werd de jubileumavond georganiseerd.

Twee dictees
Het dictee bestaat eigenlijk uit twee dictees: het ene is in dialect uit de Liemers en het Gelders Eiland, dus het gebied ten westen van de Oude IJssel, en het andere is in dialect van de Graafschap en de Achterhoek, ten oosten van de Oude IJssel. Het uitgangspunt is de WALD-spelling. WALD is de afkorting van Woordenboek van de Achterhoekse en Liemerse dialecten.
Wie meedoet, maakt beide dictees. Elk dictee bestaat uit zo'n honderd woorden.
"De belangrijkste regel is goed luisteren", vertelt Van Aalten. Sinds 2009 leest hij het Liemerse dictee voor. "Voor ons betekent dat goed articuleren", aldus Dianne Marsman, die het Achterhoekse dictee voorleest.

Geschiedenis
De broers Henk Beernink en wijlen Rudy Beernink kwamen op het idee om een streektaaldictee te houden. "Wi'j praoten plat, maor schrief 't maor 's op", zeiden ze destijds tegen elkaar. In november 2007 kwam het ervan. Arie Ribbers las de eerste tekst voor. Beernink: "Omdat maart de dialectmaand is, werd de tweede keer in maart 2009 gehouden en daarna werd steeds in maart een datum geprikt." Het aantal deelnemers werd elk jaar meer. "Inmiddels zijn we de honderd ruim gepasseerd." Ook prominenten namen deel. Zo deden Jan Manschot, Henk-Jan Ormel en boer Jos met zijn Dyke al eens mee.
Wie eenmaal besmet is met het dicteevirus, komt graag terug. De verhouding terugkomers en nieuwkomers is ongeveer zeventig – dertig.
Doordat oude getrouwen ook vaak in de prijzen vielen, zijn er voor wat de prijzen betreft twee categorieën: een eerste, tweede en derde plaats voor de nieuwkomers en een categorie 'Olde winnaars'.
"Die 'Olde winnaars' zijn fanatiek", aldus Beernink. "Berd Westerveld uit Sinderen heeft een soort schooltje. Daar oefent regelmatig een clubje dat elk jaar meedoet." Maar ondanks dat heeft er nog nooit iemand een foutloos dictee gemaakt. "Meestal is het minst aantal fouten acht, negen of tien. Vaak onnozele foutjes", vertelt Van Aalten.

Waren er in het verleden nog elf gemeentes die het Oost-Gelders Streektaaldictee subsidieerden, nu is dat aantal vier. Dat zijn Aalten, Doetinchem, Oude IJsselstreek en Westervoort. Voor het tiende dictee zijn de burgemeesters uitgenodigd.
Op de culturele happening is alles rondom het dictee (schrijven, jurering, bekendmaking uitslag en prijsuitreiking) de hoofdmoot. Hiernaast treedt Bonne Route op. Deze dialect-muziekgroep speelt 'Mooie liedjes op zien Achterhoeks', zoals het motto van de groep luidt.
Oost-Gelders Streektaaldictee: 23 maart, aanvang 19.45 uur, entree 5 euro, opgave voor 20 maart via info@ecal.nu of tel. 0314-787078.

www.streektaaldictee.nl