Needse huisarts Dijkstra neemt afscheid

Stethoscoop aan de wilgen na veertig jaar

NEEDE - Na bijna veertig jaar praktijk hangt de Needse huisarts Sake Dijkstra (1952) zijn stethoscoop aan de wilgen. Geboren in Leeuwarden, verhuisde hij al vroeg naar de stad Groningen, waar hij een groot deel van zijn jeugd doorbracht en later ook medicijnen ging studeren. Hij was al vroeg geïnteresseerd in de mens in al zijn verschijningen en ontledingen, de psyche, de sociale kant en natuurlijk de medische kant. De keuze richting de meer generalistische specialisatie huisarts was daarmee snel gemaakt. Destijds ging dat nog via het huisartseninstituut van de universiteit Groningen. Toevallig waren daar ook twee Needse huisartsen bij aangesloten en na twee keer een half jaar stage te hebben gelopen, werd per januari 1980 de maatschap Bakker, Van den Berg en Dijkstra opgericht.

Door Rob Weeber

De patiënt is de expert
Wie praat met Dijkstra, ontmoet geen idealist, maar wel iemand die zijn vak met passie en vooral ook met nieuwsgierigheid heeft uitgeoefend. "Medicijnen studeren doe je niet uit idealisme, gaandeweg de studie komt de echte motivatie pas. Voor mij was het de menselijke kant die me de keuze deed maken. Hoe zit de mens in elkaar, hoe verhoudt hij zich tot zijn sociale omgeving en vooral ook, waardoor worden zijn keuzes beïnvloed? Is het nature of nurture, aangeboren of aangeleerd? Juist die breedte hoopte ik in de specialisatie huisarts te vinden. Andere specialisaties trokken me minder vanwege het te 'smalle', specialistische karakter. Een van de allerbelangrijkste aspecten van het vak is de communicatie, een zeer boeiende wetenschap. Ik heb thuis rijen boeken die over communicatie gaan, je raakt er niet over uitgelezen. Als huisarts moet je het vermogen hebben om onbevooroordeeld te kunnen luisteren. De patiënt is de expert, hij komt met een klacht of verhaal waar een oorzaak achter zit. De kunst is om die oorzaak objectief te achterhalen. Daarna pas komt de diagnosestelling aan de beurt. Als arts moet je het vermogen hebben om onbevooroordeeld te kunnen luisteren. Dat houdt ook in dat je de historie van de patiënt als het ware moet uitschakelen. Iedere keer als hij komt, begint er weer een nieuw verhaal."

Wetenschap van de onzekerheid
Het beeld dat hij van het bezoek aan de huisarts schetst, staat enigszins haaks op het verwachtingspatroon dat om het vak heen hangt. De alwetende huisarts bestaat niet. Diagnosestelling volgens Dijkstra is niets anders dan een waarschijnlijkheidsdiagnose. "Diagnosestelling is feitelijk een lijstje afwerken. Je kiest uiteindelijk wat bovenaan staat. Het klinisch beeld van een patiënt is altijd een mix van informatie, zoals achtergrond, leefwijze, klacht en optisch beeld. Uiteindelijk heb je als huisarts maar beperkte middelen om een diagnose te stellen, anders dan in een ziekenhuis. Natuurlijk verwacht de patiënt een beslissing van je en wel de juiste en allerbeste. Maar je weet dat er altijd een onzekerheidscomponent inzit. Geneeskunde is eigenlijk de wetenschap van de onzekerheid. Als je daar niet mee om kan gaan, dan is het vak minder geschikt voor je."

'Voor mij was het de menselijke kant die me de keuze deed maken'

In de bijna 40 jaar praktijk heeft hij veel zien veranderen in de zorg. Bovenaan staat zijn conclusie dat de zorg in Nederland op een zeer hoog peil staat en goed geregeld is voor een acceptabele prijs. Natuurlijk is er meer regelgeving gekomen en vindt er uit kostenaspect een verschuiving plaats van tweedelijns zorg naar eerstelijns zorg. Dat laatste betekent dat er nieuwe taken bij de huisartsen worden gelegd, bijvoorbeeld op het terrein van diabetes en luchtwegaandoeningen (COPD).
Aan de praktijk zijn tegenwoordig praktijkondersteuners verbonden die zich specifiek met dergelijke vraagstukken bezighouden. Daar hoort ook cardiovasculair risicomanagement bij, preventieve begeleiding van patiënten met een verhoogd overlijdensrisico.
Maar de ontwikkelingen hebben ook verlichting gebracht. Met name door de komst van de huisartsenpost is de werkdruk in de breedte afgenomen. Bevallingszorg ligt niet meer bij de huisarts en ook de avond- en weekenddiensten zijn afgenomen. Hij heeft de jaarlijkse hoeveelheid beschikbaarheidsuren tijdens dergelijke diensten wel eens berekend en kwam op 1500 uur per arts per jaar.
Hoewel hij de dagelijkse praktijk verlaat, blijft hij geïnteresseerd in de ontwikkelingen, met name ook op het gebied van de ethiek in de zorg. Quality-adjusted live year bijvoorbeeld gaat over de afweging van kosten behandeling versus de toegevoegde waarde aan de kwaliteit van leven. Met de stijging van de kosten in de gezondheidszorg is het een vraagstuk dat ongetwijfeld actueel blijft. Het leven draait om keuzes maken, gericht op de beste oplossing. En zo is de cirkel weer rond. Dat is ook precies wat zijn beroep voor hem zo interessant maakte.

Vrijdagmiddag 7 april is er gelegenheid tot afscheid nemen. De receptie vindt van 15.00 tot 17.30 uur. plaats bij CR Zalencentrum Hassink in Noordijk.