Biodiversiteit in Berkelland: de bewoner aan zet

BERKELLAND - In de zomerweken besteedt het Achterhoek Nieuws aandacht aan bijzondere flora en fauna in Berkelland. Berkelland is een rijke gemeenten als het gaat om biodiversiteit met meer dan 1160 verschillende dieren en planten. Maar om dit in stand te houden, is desalniettemin een omdenken nodig met betrekking tot omgang met de natuur. Gelukkig ontstaat een toenemend besef bij bezitters, gebruikers en beheerders van de natuur en het landschap om ons heen dat natuur en wonen, werken en recreëren prima samen kunnen gaan. Het beste bewijs daarvoor vormen de dieren en planten zelf. De beloning voor goed natuurbeheer is hun verschijning, maar ze zijn karig met cadeautjes.

Door Rob Weeber

Deze week betreft de laatste bijdrage, met als thema 'de bewoner aan zet'. Sander Nijhuis is hoofd projecten en advies bij de Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG). De stichting organiseert participatie met burgers, boeren en buitenlui teneinde de bewustwording met betrekking tot de waarde van ons landschap te vergroten. Meer dan 8000 landschapsvrijwilligers dragen hier dagelijks aan bij door activiteiten als knotten, hakhout zagen, klompenpadenbeheer, weidevogels beschermen et cetera. "De kenmerkende structuren van het landschap is aan het verdwijnen", begint Nijhuis. "Het is stiller en monotoner geworden in het buitengebied door bijvoorbeeld het verdwijnen van landschapselementen als steilrandbeplanting en houtwallen. Bovendien is ook de biodiversiteit afgenomen als gevolg van het intensieve gebruik van de grond. Dat wederom zorgt onder andere voor minder stapelvoedsel voor de vogels, de insecten, is afgenomen. In Duitsland heeft een studie uitgewezen dat sinds 1982 zo'n 80% van de insecten verdwenen is, onder meer als gevolg van het gebruik van pesticiden in de landbouw. Wij zien het hier ook. Als je nu bijvoorbeeld 's-zomers door de natuur rijdt, dan is de voorruit lang niet meer zo besmeurd met dode insecten als jaren terug."
Een van de oorzaken van de terugloop in biodiversiteit is de hoeveelheid stikstof die we via de intensieve veehouderij, het verkeer en de industrie uitstoten. Een teveel aan stikstof doet de bodem vergrassen. Nijhuis somt een aantal gevolgen op van een te hoge concentratie stikstof in de natuur: Aantasting van de bottenstructuur van de koolmees; De Sperwer heeft last van de teruggang in (kwaliteit van) zanderige ondergronden; De Argusvlinder verdwijnt. Ook dit insect heeft gezonde zanderige plekken nodig; De kneu (zomertortel) verdwijnt; Teruggang van de zomereik; Verdwijning van paddenstoelen als gevolg van verzuring van de bodem.

Om het karakteristieke landschap met de bijbehorende flora en fauna te behouden en waar mogelijk te versterken worden er door de SLG in samenwerking met de gemeente Berkelland veel projecten gestart om zoveel mogelijk bewoners en gebruikers van het landschap, burgers, boeren en buitenlui, te betrekken en tot concrete inzet uit te nodigen. Levend landschap' bijvoorbeeld is zo'n project, waar getracht wordt, samen met de dorpsbewoners, het (eigen) streekeigen landschap te versterken. In Berkelland lopen dit jaar dergelijke projecten af voor Beltrum, Gelselaar en Noordijk. Het dorp Geesteren gaat hier de komende tijd mee aan de slag. Naast projectmatige activiteiten kan iedereen op z'n eigen manier ook een actieve bijdrage leveren aan het versterken van de biodiversiteit. Voor de boeren, burgers en buitenlui heeft SLG een tiental concrete maatregelen benoemd die nu al het verschil kunnen maken.
Plant heggen/hagen en gevarieerd struweel aan met inheemse besdragende soorten; .Plant een (hoog)stamboomgaard en nootdragende beplanting; Realiseer zonbeschenen overgangen tussen hoog opgaande en lage begroeiing; Realiseer een lange 'bloeiboog' voor insecten door onder andere aanleg kruidenstroken; Creëer een waterelement door de aanleg poel/vijver; Maak takkenrillen en/of rommelhoekjes op het erf; Hang nestkasten op voor vogels;. Maak een bijen-/insectenhotel of realiseer natuurlijke nestgelegenheid; Zorg voor een ecologisch gevarieerd beheer (niet alles hetzelfde beheren, niet alles in een keer uitvoeren en niet te netjes zijn); Gebruik geen bestrijdingsmiddelen.

Deze aflevering kwam tot stand met behulp van Sander Nijhuis, hoofd projecten en advies bij de Stichting Landschapsbeheer Gelderland.