De Betekeniseconomie – wat zie je ervan in de praktijk (3)

BERKELLAND - In deze rubriek staat de Betekeniseconomie centraal. Deze alternatieve benadering, ontleend aan de opvattingen en het werk van onder andere dr. Kaj Morel (1971), kijkt vanuit een sociaalpsychologische blik naar het huidige economische model van vrijemarkteconomie dat na de Twee Wereldoorlog is ontstaan. Dit model is gebaseerd op maximale individuele vrijheid en groei. Het nieuwe, toekomstige economische model echter moet op andere, gemeenschappelijke waarden gebaseerd worden die meer 'oprechte verantwoordelijkheid voor de wereld na ons' laten zien. De komende maanden laten we ondernemers aan het woord die met hun wijze van ondernemen aansluiting zoeken bij het gedachtegoed van de Betekeniseconomie. Deze week besteden we aandacht aan Eelco Schuijl, architect bij het Architecten_Lab Deventer.

Door Rob Weeber

Bouw wat klopt
Eelco Schuijl (39) is woonachtig in Borculo en een van de oprichters van het Architecten_Lab Deventer, een architectenbureau met veel ideeën, bouwpret en vooral de instelling dat het nooit bouwt om het bouwen. "Onze slogan is 'Bouw wat klopt'. Het heeft te maken met onze filosofie dat een gebouw niet alleen in dienst staat van de bewoner en/of gebruiker, maar meer nog de schakel vormt tussen de functie ervan en de omgeving. Het is een plek waar van alles gebeurt, waar mensen zich prettig voelen. Het gebouw hoort daar en versterkt door haar aanwezigheid de leefomgeving. Met onze 'laboranten' zoeken we altijd naar het ideale plaatje, een goed doordachte, zinnige, kloppende en duurzame omgeving die uitnodigt om daar te zijn, te werken en te leven. Bouwen om het bouwen zullen we nooit doen. Onze insteek begint altijd met de vraag: Waarom wil je het? Ons project Woon400 bijvoorbeeld behelsde de bouw van betaalbare, sociale huurwoningen. Samen met de opdrachtgever gingen we de uitdaging aan om tot een ontwerp te komen dat de gebruikelijke huursubsidie overbodig zou maken en we slaagden in onze opzet."

De Achterhoek in het klein
Schuijl voelt zich helemaal thuis in de Achterhoek en is zeer begaan met het behoud van de identiteit ervan. Vanuit die betrokkenheid is hij ook als aanjager voor Pak An actief bij ideeën en projecten die de leefbaarheid van de streek bevorderen. "In al die projecten zie je de verbondenheid en de wil om samen aan een vitale streek te bouwen terug. Die mentaliteit kenmerkt de Achterhoek(er) en daar wil je dus deel van uitmaken. Ons Architecten_Lab is de Achterhoek in het klein. Ik woon zelf in Borculo en voel mij zeer verbonden met de Achterhoek. Vanuit mijn werk ben ik onder meer betrokken bij het maken en realiseren van een transitievisie voor de kernen Aalten, Borculo, Vorden en Usselo. Ook hier gaat het om het fundament, om de toekomstige vitaliteit van de kern en de duurzame invulling ervan op woon-, werk- en recreatieniveau. Ik hoef niet zonodig naar het Westen om daar een project te doen, er is werk genoeg in de Achterhoek. Ik wil de beste architect van de Achterhoek worden en dat kan niet als je te ver buiten de streek werkt."

Waarom is een dorp een dorp geworden?
Ook bij de dorpsontwikkeling van Vorden en Usselo keerde hij eerst terug naar het fundament. Schuijl vroeg zich af waarom een dorp een dorp geworden is en wat de oorzaak was van het kwijtraken van het oorspronkelijk karakter. Hij wil terug naar de identiteit, naar de intrinsieke waarde van de gemeenschap. Dat betekent dat hij niet zomaar iets toevoegt aan het bestaande, maar juist de in de loop der jaren ontstane (verkeerde) dynamiek wil aanpakken. Met name de bouw in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw heeft volgens hem de ziel uit veel dorpskernen gehaald. Het zijn voor hem 'impact gedreven' projecten. Hij is wars van kaders die zijn visie teveel in de weg staan. Liever werkt hij andersom. Hij wil inspireren met een toekomstbeeld gebaseerd op geloofwaardigheid en haalbaarheid. Dat beeld is leidend en daarbinnen moeten de kaders passen. Uiteraard brengt dat wel eens een frons op het gezicht van de opdrachtgever, zeker als het om monumenten gaat. Onder de arm heeft hij een maquette waarbij de kern van het project uitwisselbaar is. Zo maakt hij zijn visie aanschouwelijk en laat hij zien welke kernwaarden hij verbonden heeft. Voor Vorden bijvoorbeeld is een deel van de oude identiteit terug te voeren op het kasteel en het groene karakter. Die waarden moet je dus overal in de dorpskern beleven.

Schuijl ziet zichzelf als een verbinder. Hij geniet ervan om de verschillende ondernemers in een dorp met elkaar in contact te brengen en samen te laten werken. Hoe beter dat proces gaat, hoe succesvoller een kerntransitie verloopt. Ook buiten zijn werk probeert hij mensen te verbinden. Regelmatig treedt hij als trainer op om teambuilding te stimuleren. Hij wil creativiteit, samenwerking en innovativiteit stimuleren en doet dat bijvoorbeeld door de groep een maquette te laten bouwen. Hij is ervan overtuigd dat je op deze wijze het beste uit je team haalt.