'Vertel mij wat …': oorlogsherinneringen opgetekend

EIBERGEN - 'Vertel mij wat …' is de titel van het boekje met oorlogsherinneringen van Eibergenaar Wim Kemink (1931). Eerder al verschenen in de media fragmenten uit het leven van Wim Kemink, maar ze zijn nog nooit gebundeld in een boekwerkje. Het boekje is de eerste van een serie verhalen die schrijver Bert Smeenk in opdracht van het Nationaal Onderduikmuseum Aalten uit de regio ophaalt.

Door Rob Weeber

Wim Kemink is een begenadigd verteller en weet alles haarscherp in het perspectief van zijn kindheid te zetten. Hij kijkt als het ware niet terug, maar beleeft een herinnering uit zijn geheugen. Opsmuk rondom zijn verhalen is hem vreemd, evenals onwaarheden. De oorlog kondigde zich al voor de daadwerkelijke inval aan. Geweren van reservisten en burgers moesten worden ingeleverd en het hamsteren van levensmiddelen begon. Wim is de oorlog zonder problemen doorgekomen. Niet alleen werd er nauwelijks gevochten in het gebied, maar er was ook nergens gebrek aan, hoewel het leven wel versoberde en er minder te koop was. Hij was 9 jaar toen de oorlog uitbrak:

"Die morgen van de 10de mei begon al vroeg met het geluid van explosies. Een aantal bruggen werd door het Nederlandse leger opgeblazen. Toen kwam de Duitse luchtmacht, de Luftwaffe, in actie om op diverse plaatsen in Nederland parachutisten te droppen. Niet lang daarna trokken de colonnes van de bezetter ons land binnen. Omdat er hier in het grensgebied praktisch geen Nederlandse strijdkrachten lagen bleven in de Achterhoek gevechtshandelingen achterwege."

Na de invasie kwam de luchtoorlog, de nachtelijke bombardementsvluchten door de Engelse vliegtuigen die onder meer over een Aaltense buurtschap hun aanvliegroute hadden. Daar werden ze opgewacht door de Duitse jagers. Je kon volgens hem niets zien, maar hoorde ze wel, hetgeen alles nog beangstigender maakte. Het was alsof het boven het eigen dak afspeelde. De Amerikanen die later meededen, vlogen precies over de ouderlijke boerderij aan de Slotmansweg. De viermotorige bommenwerpers vlogen in formaties van 21 vliegtuigen, hetgeen een enorm gedreun veroorzaakte.
Net zoals zoveel boeren, hadden de ouders van Wim ook onderduikers in huis. Een bijzonder verhaal is dat van de twee Franse officieren Robert en Marcel die uit Duitsland ontsnapt waren en via de Berkel in Eibergen aankwamen.

"Ze waren afkomstig uit de Frans-Belgische grensplaats Lille – Rijsel. Robert had een Vlaams-Belgische moeder en sprak ook Nederlands. Na enkele weken had het verzet hun papieren geregeld en werden ze op weg geholpen. Hun uniformen bleven bij ons achter en met kleren van vader vertrokken ze. Robert was erg emotioneel bij het vertrek. Het laatste wat we hem snikkend hoorden zeggen was – Goede Holland –."

Natuurlijk mochten ze niet weten waar ze terecht waren gekomen. In februari 1944 echter ontving de familie uit Lille een ansichtkaart van beide mannen met de tekst 'Joyeux anniversaire' (fijne verjaardag). Ze lieten aldus weten goed te zijn aangekomen. De schrik zat er bij de familie Kemink toen goed in, want alle post werd door de Wehrmacht geopend. Blijkbaar had een van beide mannen het adres gelezen en onthouden. Het liep gelukkig goed af.

'Wie niet als vriend binnenhuppelt, wordt er een-twee-drie weer uitgeknuppeld'

Een gebeurtenis die op hem als kind veel indruk heeft gemaakt, is het verhaal dat eerder al verscheen, maar nu niet is opgenomen. Hij kwam als jonge jongen de groep Joden tegen die in het Hoontebos waren opgepakt. Het hol in het bos lag op de plek die hij al eens gefotografeerd had zonder te weten wat er onder zijn voeten verborgen lag. Wim kreeg op zijn zevende al een Engelse Warwick boxcamera van zijn tante. Een dag na het oppakken van de Joden bezocht hij het hol waarin ze verborgen hadden gezeten. Daar lagen nog spullen, waaronder een camera. Ook was er een tekst met waterverf aangebracht: 'Wie niet als vriend binnenhuppelt, wordt er een-twee-drie weer uitgeknuppeld.' Langs de rand van de sloot zag hij bovendien een emmer met fecaliën liggen, ook al zo'n detail dat hem als kind bevreemdde. Hij nam niets mee, maar de volgende dag was de camera weg. Toen hij later bij de marine dienst deed, kreeg hij een camera te leen. Hij informeerde of hij te koop was, maar de eigenaar was eraan gehecht. In de oorlog had hij in Eibergen ondergedoken gezeten en in een hol een camera gevonden.

Het boekje 'Vertel mij wat…' is vanaf volgende week woensdag te koop bij Boekhandel Gellekink in Eibergen voor de prijs van 3,50 euro. Bert Smeenk tekende voor het schrijven van de verhalen, Jahra Esser voor de omslag. Het is ook geschikt voor schoolkinderen.

Foto: Bert Smeenk (l) overhandigt het eerste exemplaar van 'Vertel mij wat..'. aan Wim Kemink.