Gevalletje negatief gezeur

De Achterhoek maakt zich op voor de jaarlijkse Zwarte Cross. Dit jaar ga ik er voor het eerst heen, aangemoedigd door mijn bonusdochter, die geboren is in Vorden, al een poosje in Amsterdam woont, maar zich die vier dagen een echte Achterhoekse noemt!

De Zwarte Cross heeft zijn eigen taal, een taal die – voor zover ik weet, maar ik ben geen geboren Achterhoekse – nergens anders wordt gesproken, in elk geval op geen enkel ander festival. Als neerlandica krommen mijn tenen soms een heel klein beetje bij deze taal, maar als taalliefhebber moet ik erom glimlachen. Zelden straalt een taal zoveel plezier uit als deze, maar dat geldt eveneens voor het festival zelf. Elk jaar heeft het festival zijn eigen slogan en dit jaar is die slogan: Nøhlen is dodelijk!

Het Achterhoeks is een dialect en in die hoedanigheid komt nøhlen van nuilen, hetgeen ‘zeuren’ of ‘aanhoudend klagen’ betekent. Nuilen is een typisch dialectwoord en de betekenis ervan komt nagenoeg overal op hetzelfde neer. De Nijmeegse variant vind ik verreweg het opvallendst: zeuren zonder negatief te zijn. In de Nederlandse letterkunde noemen we dat heel chic een contradictio in terminis, een uitspraak waarbij de gebruikte woorden met elkaar in tegenspraak zijn. Zeuren heeft namelijk altijd iets negatiefs, dus zeuren zonder negatief te zijn, dat kan eigenlijk niet.

Als we kijken naar bijvoorbeeld politiek Den Haag, dan wordt daar volgens velen flink genøhld. Men spreekt van een snelle besluitvorming, maar de besluitvorming is er zelden snel! In die zin kun je stellen dat een contradictio in terminis, een tegenstrijdigheid in woorden, dus eigenlijk niet bestaat. Onlangs zag ik een enthousiaste influencer blootvoets over brandende kooltjes rennen. “Koud vuur,” zei hij, “dus je voelt er niks van!”

Koud vuur, rond vierkant, oorverdovende stilte, nuttige ballast, het bestaat allemaal niet. Het is allemaal genøhl, dus pas op, want nøhlen is dodelijk!