De (maatschappelijke) waarde van mantelzorg voor Berkelland

BORCULO - Mantelzorg, niet te verwarren met vrijwilligerswerk, is een niet meer weg te denken onderdeel van ons sociale leven. Zonder de inzet van mantelzorgers zouden de zorgkosten alleen maar verder oplopen. Sinds 2015 hebben de gemeenten vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning de plicht om hen te ondersteunen. Toch dreigt een percentage mantelzorgers overbelast te raken. Hun aantal wordt voor Nederland becijferd op 9,1 procent van de bevolking. Dat zou voor Berkelland uitkomen op 1.200 mantelzorgers.

In februari van dit jaar verscheen het rapport ‘De maatschappelijke waarde van mantelzorg’, uitgevoerd door Ecorys in opdracht van MantelzorgNL. Onder meer op basis van dit rapport en enkele aannames werd ook de maatschappelijke waarde van mantelzorg per gemeente becijferd. Landelijk gezien houden zich 4,4 miljoen mantelzorgers met 70 procent van de zorg thuis bezig. Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau heeft dat een economische waarde van zo’n 6,6 miljard euro.
Voor Berkelland is becijferd dat er 13.000 mantelzorgers actief zijn die gezamenlijk 4 miljoen uren aan zorg besteden. De waarde daarvan bedraagt tussen de 38 en 63 miljoen euro per jaar. Zou deze zorg door professionals moeten worden overgenomen, dan zou dit tussen de 112 en 154 per jaar miljoen kosten. Mantelzorgers in Berkelland geven zo’n 5 miljoen per jaar uit om hun taak te kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld aan extra boodschappen.

Draagkracht
Het is de zorg en taak van het ministerie van VWS, in samenwerking met gemeenten, MantelzorgNL, werkgevers en zorgverzekeraars om vanuit ieders taak en bevoegdheid de mantelzorger adequaat te ondersteunen. In officiële termen wordt gesproken van ‘draagkracht verlichtende (respijtzorg) en draagkrachtversterkende ondersteuning’. Dat laatste heeft betrekking op acht vraaggebieden: materiële hulp, informatie & advies, vervangende zorg, financiële ondersteuning, educatie, emotionele steun, praktische hulp en persoonlijke begeleiding. Het budget van de gemeente Berkelland voor mantelzorgondersteuning, onderdeel van het totale budget voor de WMO, bedraagt volgens het rapport 400.000 euro per jaar.

Overbelasting
Wat echter dreigt zijn vergrijzing en overbelasting van mantelzorgers. Officiële cijfers spreken van een afname van nu zes mantelzorgers per oudere naar drie in 2040. Ouderen gaan dus voor ouderen zorgen. Bovendien geeft zo’n 9,1% landelijk aan de zorg te zwaar te vinden. Doorvertaald naar Berkelland met 13.000 mantelzorgers, betekent dit dat 1.200 mantelzorgers overbelast zijn. Een van de aanbevelingen ter voorkoming van overbelasting is dat de betrokken partijen beter met elkaar gaan samenwerken zodat ondersteunende maatregelen sneller en effectiever kunnen worden ingezet. Onder meer moet de regeldruk omlaag, moet de mantelzorger beter weten waar hij terecht kan voor ondersteuning en moet hij of zij een betere balans tussen draagkracht en draaglast gaan ervaren.

Combineren
Desgevraagd laat de gemeente weten dat deze cijfers bekend voorkomen daar deze gebaseerd zijn op onder meer CBS en SCP, instanties waarop ook de gemeente haar beleid baseert. Hoewel niet alle mantelzorgers in beeld zijn, is de indruk dat ‘ze hun mantelzorgtaken goed kunnen combineren met andere rollen die ze hebben.’ Belangrijk is verder ‘dat ze weten waar ze moeten zijn als de balans verstoord is.’
De gemeente spreekt van zo’n 1200 mantelzorgers die het zwaarbelast zijn. Veel daarvan zijn in beeld bij de Voormekaar teams. Bij aanmelding voor financiële mantelzorgwaardering wordt ook naar hun situatie doorgevraagd. In de eerste helft van 2021 werden 380 aanvragen voor financiële mantelzorgwaardering gedaan, waarvan 66 aanvragers extra ondersteuning kregen. Verder wordt deze groep via de mantelzorgregeling, tegemoetkoming in de huishoudelijke hulp, ondersteund. In mei van dit jaar betrof het 72 deelnemers. Wat de geschatte 400.000 euro betreft, in de gemeentelijke begroting is een post van 345.000 euro opgenomen voor het knooppunt mantelzorg, het net rondom de mantelzorger, en voor financiële waardering voor mantelzorgers.

Begroting
Tenslotte laat de gemeente weten dat maatschappelijke inzet niet in een begrotingscijfer te vertalen is. De eerder genoemde 4 miljoen uur derhalve, met een waarde van 38-63 miljoen per jaar, is nergens terug te vinden.

Bronnen
De maatschappelijke waarde van mantelzorg Een maatschappelijke kosten-batenanalyse. Opdrachtgever: MantelzorgNL Rotterdam, februari 2021 en https://www.mantelzorg.nl/nieuws/wat-is-de-waarde-van-mantelzorg-per-gemeente/

De maatschappelijke waarde van mantelzorginzet in Berkelland is geschat op 38 tot 63 miljoen per jaar