Een nieuwe tijd! ziet kansen in herwaardering van de architectuur uit de wederopbouwperiode
'Net als in die tijd staan we nu weer voor een grote opgave'
ACHTERHOEK – Straten met eentonige rijtjeswoningen, scholen als blokkendozen en kerken in een strakke vormgeving zonder poespas. In de jaren van de wederopbouw werden in een razend tempo hele woonwijken uit de grond gestampt. Het antwoord van Nederland op de woningnood na de oorlog leverde in de ogen van veel mensen niet de fraaiste architectuur en de beste huizen op. Toch zouden we dit culturele erfgoed uit de Delftse School en het nieuwe bouwen moeten koesteren. Sterker nog, deze architectuur biedt volop kansen voor een snelle verduurzaming van Nederland. Elf Achterhoekse gemeenten slaan daarom de handen ineen en brengen met het programma 'Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek' de wederopbouwperiode stevig onder de aandacht. Zij zoeken daarbij ook de samenwerking met regionale partijen als de Regio Achterhoek, AGEM en het Cultuur-en-Erfgoedpact.
Door Annekée Cuppers
Het doel van dit programma is om herwaardering te kweken voor deze bijzondere architectuur uit de periode van na de oorlog en de kansen te zien die deze manier van bouwen biedt voor onze toekomst. Joanne te Winkel en Eva ter Braak, beiden werkzaam bij het Gelders Genootschap, zijn aangesteld als projectleiders van het uitvoeringsprogramma 'Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek'. Joanne licht het project graag even toe. "In de jaren 50 en 60 stond Nederland voor een enorme opgave. Hoewel er tijdens de oorlog in de Achterhoek relatief weinig huizen en publieke gebouwen verwoest waren, was er als gevolg van de babyboom ook hier woningnood. Nog nooit in de geschiedenis werd er in zo'n korte tijd zoveel gebouwd. Kerken, scholen, winkels, bedrijfshallen, huizen, de nieuwe wijken kenden veel van dezelfde, seriematige bouw en er werd gebruik gemaakt van nieuwe materialen die snel verwerkt konden worden Het leverde een nogal eentonige aanblik op die we niet zo mooi vinden. Maar de architectuur is wel onderdeel van een bijzonder daadkrachtige periode uit onze geschiedenis. De opgave van toen en is vergelijkbaar met grote opgave waar we in deze tijd mee te maken hebben: het verduurzamen en energiezuinig maken van woningen en andere gebouwen. Isoleren bijvoorbeeld, of zonnepanelen plaatsen. Dit kun je veel sneller en goedkoper als alle huizen hetzelfde zijn. Zo geef je een positieve draai aan een lastig probleem, iets wat we in de Achterhoek kunnen als geen ander."
Van modeshow tot oldtimerrace
Vanaf mei komen er allerlei publieksacties om Achterhoekers zoveel mogelijk bij het project te betrekken. Ook wordt het publiek uitgenodigd om met initiatieven te komen voor ludieke projecten. Daarbij valt te denken aan bijvoorbeeld een modeshow of een oldtimer-race van modellen uit de jaren 50 en 60. De resultaten daarvan worden medio 2020 in een speciale SRV-wagen gepresenteerd waarmee Joanne en Eva door de Achterhoek gaan trekken. Eva: "Met deze draagvlakkaravaan gaan we onder andere scholen bezoeken. De wagen is een soort van rijdende expositieruimte waarin we willen laten zien wat er allemaal al gerealiseerd is in de Achterhoek. En behalve het creëren van draagvlak voor ons culturele erfgoed, bieden we ook concreet een platform waar mensen met initiatieven voor verduurzaming terecht kunnen. Stel je wilt met de hele straat van het gas af, hoe pak je dat aan? Of je ziet kansen voor een zonnepark maar je hebt te weinig grond. Misschien zijn er door de aloude ruilverkaveling wel mogelijkheden voor energielandschappen. Er is al heel veel kennis in de Achterhoek op het gebied van duurzaamheid. Door kennis en ideeën samen te brengen, kun je elkaar versterken en zo tot concrete initiatieven komen."
Verhalenproject
Een van de publieksactiviteiten van 'Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek' is het verhalenproject. Joanne: "Het was een tijd waarin de welvaart enorm groeide. Huizen werden aangesloten op aardgas, we kregen meer vrije tijd en allerlei nieuwe apparaten zoals de stofzuiger, de tv, de telefoon deden hun intrede in het huishouden. Minister Mansholt voerde de ruilverkaveling in waardoor boeren konden opschalen en zich specialiseren. Het was een tijd waarin er op het platteland heel veel veranderde. Hoe mensen die tijd ervaren hebben, dat willen we graag optekenen in persoonlijke verhalen. Daarvoor gaan we vrijwilligers opleiden die interviews gaan afnemen en deze verhalen gaan uitwerken. De bedoeling is, los van de oorlog, een beeld van die tijd op te tekenen, te laten zien hoe mensen die beleefd hebben. Deze verhalen komen uiteindelijk in het Gelders archief terecht zodat ook de latere generaties begrijpen wat er zo bijzonder was aan deze periode."
Doe mee
Heeft u een mooi verhaal over de wederopbouwperiode dat u wilt delen? Of heeft u ideeën voor een activiteit? Wilt u verhalen van Achterhoekers gaan optekenen? Sluit u aan bij 'Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek' en help mee deze bijzondere tijd een gezicht te geven. Het project gaat in mei van start, de website gaat in april online. Tot die tijd kunt u het project volgen op social media om op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen.