Waterschapsverkiezingen: waarom eigenlijk?

18 maart 2019, 19:54

ACHTERHOEK - Op 20 maart mag er gestemd worden voor de Provinciale Staten, maar ook voor de Waterschappen. Evenals de Gemeenten behoren de Waterschappen tot de derde bestuurslaag in Nederland, maar tot nu toe werden ze gezien als een vreemde eend in de bijt, bestuurlijke eilanden, waarvan het bestaansrecht door sommigen in twijfel wordt getrokken. Daar lijkt toch wat verandering in te komen. De Waterschappen maken een ontwikkeling door met een uitgebreider takenpakket en een verdere democratisering. Hoe zijn de Waterschappen bestuurlijk georganiseerd, welke taken moeten ze uitvoeren en welke invloed heeft de kiezer?

Door Clemens Bielen

Nederland behoort tot de kwetsbaarste deltagebieden in de wereld en voert een eeuwenlange strijd tegen het water om te overleven. Om die strijd te voeren ontstonden er waterschappen, op een gegeven moment waren er wel 2500. Op dit moment zijn dat er nog 21, maar het takenpakket heeft zich van louter bescherming tegen hoogwater uitgebreid naar vele andere aspecten, die met water te maken hebben. Nieuwe uitdagingen ten aanzien van duurzaamheid, circulair denken, energietransitie, klimaatverandering, wateroverlast en droogte.

De Waterschappen zorgen voor de waterhuishouding. Bescherming tegen het water, zorgen voor schoon water en zorgen voor de juiste hoeveelheid water. Onderhoud en bouw van de watergangen, de dijken, de stuwen, de zuiveringsinstallaties, bemaling, ontwikkeling, onderzoek, controle op kwaliteit van het zwemwater en meer, zorgen bij Waterschap Rijn en IJssel voor een begroting van 92 miljoen.
Tot zover is iedereen het met elkaar eens, maar wat de juiste hoeveelheid water is en de wenselijke grondwaterstand, wat we financieel overhebben voor de doelstellingen, welke prioriteiten er zijn en welke tarieven, daar wordt verschillend over gedacht. De politiek doet zijn intrede. Sinds 2008 worden de kandidatenlijsten opgesteld door partijen. Landelijke partijen, maar ook partijen die zich gespecialiseerd hebben op waterbeheer of partijen met een specifiek belang.

Het waterschap stelt zelf de hoogte van de belasting vast. Daar past een verantwoording tegenover de burger met democratische verkiezing bij. Nog niet zo lang geleden werd er schriftelijk gestemd, maar slechts zeer weinigen stuurden hun stembiljet ingevuld terug. Sinds 2015 worden de waterschapverkiezingen tegelijkertijd met de verkiezing voor de Provinciale Staten gehouden.
Het bestuur van een waterschap bestaat uit een gekozen algemeen bestuur, een dagelijks bestuur en een voorzitter, de dijkgraaf. De bestuurlijke organisatie lijkt op de organisatie van de gemeente, maar er zijn ook belangrijke verschillen. Het algemeen bestuur bestaat uit een (grootste) deel dat de algemene belangen van de inwoners vertegenwoordigt. Daarvoor gaat de kiezer naar de stembus.
Er is echter ook een deel dat specifieke (eigen)belangen behartigt: De agrarische sector (drie), de bedrijvensector (drie) en de beheerders van natuurterreinen (twee). Naast deze zogenoemde 'geborgde zetels', blijven er bij Waterschap Rijn en IJssel nog 22 zetels beschikbaar voor de kiezer.
Volledig democratisch zijn de Waterschappen dus niet.

Het algemeen bestuur stelt het beleid vast en beslist over de vorming van een dagelijks bestuur: het college, dat uit een dijkgraaf en heemraden bestaat (vergelijkbaar met burgemeester en wethouders) In tegenstelling tot de situatie bij de gemeente, blijven de leden van het college ook lid van het algemeen bestuur.

Uitbreiding van taken
Oorspronkelijk waren de waterschappen alleen gericht op het vermijden van 'natte voeten'. Beheer van dijken, sluizen, stuwen en watergangen, en voor de lagere delen van Nederland bemaling. Nog steeds is de veiligheid een zeer belangrijke taak, maar de waterkwaliteit en de zuivering van het rioolwater zijn nu ook opgaven voor het waterschap. Tegenwoordig wordt getracht het water zo lang mogelijk vast te houden door beken te laten meanderen, retentievijvers bij woonwijken, opstuwen van het water. Er is volop ontwikkeling en onderzoek. In het Streekziekenhuis te Winterswijk is een pilot gaande om de medicijnen in het afvalwater al direct weg te vangen. Het Kaumera-project in Zutphen heeft zelfs een wereldprimeur door een belangrijke waardevolle grondstof te winnen uit het zuiveringsslib.

CDA
Water Natuurlijk
VVD
PvdA
Vrienden van de Berkel
Algemene WaterPartij
50 Plus
Vereniging Dorpshuizen en kleine kernen.

De definitieve kandidatenlijst, waarop ook zeer veel Achterhoekse kandidaten staan, is te vinden op. www.wrij.nl.
Stemwijzer is te vinden op www.mijnstem.nl.

waterschapsverkiezingen.nl