Bert Smeenk en Leonie Holweg met de People-to-People EUREGIO-prijs. Foto: Rob Weeber
Stichting ‘Ik vraag me af’ wint People-to-People EUREGIO-prijs
AlgemeenDocumentaire wil Eibergs oorlogsverleden in leven houden
Door Rob Weeber
EIBERGEN - De documentaire ‘Grensherinneringen’ van de Stichting ‘Ik vraag me af’ heeft de People-to-People EUREGIO-prijs gewonnen. Dat is een initiatief van de EUREGIO voor mensen en projecten die zich op een bijzondere manier onderscheiden hebben op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking. De prijs wordt al sinds 2008 uitgereikt. Voor 2020 waren er elf projecten genomineerd.
“We wisten het al eerder, maar moesten het nog even stilhouden”, zegt Leonie Holweg van de stichting. Zij en haar collega Bert Smeenk zijn nog steeds zeer verrast en verguld met de prijs, die de eerste jaren vooral aan mensen werd toegekend. Pas later kwamen daar ook projecten bij. “Oorspronkelijk zou de prijs in 2020 in Osnabrück worden uitgereikt, met 75 jaar Vrijheid, maar corona heeft alle veranderd.” Uiteindelijk werd hij pas op 3 december van dit jaar en petit comité overhandigd door de voorzitter van het grensoverschrijdend samenwerkingsverband, Rob Welten, samen met directeur-bestuurder Christoph Almering. Dat gebeurde in het EUREGIO-vergadercentrum in Glanerbrug.
Monument
De Stichting ‘Ik vraag me af’ werd in 2014 opgericht met het doel om alle in Eibergen geboren Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog op het gemeentelijk herdenkingsmonument te krijgen. Maar toen dat eenmaal gerealiseerd was, wilde ze meer. Doel werd ook het Eibergse oorlogsverleden ‘in leven te houden’ door middel van bijvoorbeeld onderzoek en verslaglegging. Dat vormde ook de basis van de documentaire ‘Grensherinneringen’, opgenomen met behulp van videograaf Jahra Esser.
De documentaire, vanwege corona nog steeds niet voor het grote publiek vertoond, verhaalt van de oorlogsherinneringen van Nederlanders en Duitsers aan weerszijden van de grens. In totaal werd er 22 opnames gemaakt van 1,5 uur, waarvan uiteindelijk na montage een documentaire van een uur overbleef.
“Terugkijkend zou je kunnen zeggen dat het Joodse verhaal wat onderbelicht is gebleven”, legt Smeenk uit. “We hadden graag het verhaal van Bep Dormits-Menco op film vastgelegd, maar zij besloot op het laatste moment hiervan af te zien. Daardoor bleef alleen het verhaal van haar broer Sallo over. Aan de andere kant was het Joodse verhaal ook niet het centrale thema van de documentaire.”
Jahra Esser onmisbaar
De geïnterviewden wonen allemaal in een straal van zo’n 20 a 30 kilometer rondom de grens en waren bijvoorbeeld verzetsmensen, gewoon inwoners of getuigen van Jodenvervolging. Het gaat om microgeschiedenis, om het relaas van de Tweede Wereldoorlog van groot-Eibergen.
Zowel Holweg als Smeenk benadrukken dat de documentatie zonder de inzet van Jahra Esser nooit tot stand zou zijn gekomen. “Ze heeft ons geholpen alles in de juiste vorm te gieten“, legt Holweg uit. “Ze was twee dagen in de maand met ons op pad, gaf aanwijzingen hoe we moesten interviewen en was bovendien regisseur en editor tegelijk. Als stichting willen we graag met haar verder.” Er wordt al gedacht aan een tweede deel, maar de tijd gaat dringen gezien de leeftijd van de overlevenden.
Beiden zijn ook erg blij met de financiële steun van de EUREGIO. “Zij hebben ons project voor 50 procent gesteund”, aldus Smeenk. “Daarnaast hebben ze de provincie op ons pad gezet en die heeft de andere helft gefinancierd. Wel vonden ze het bij de EUREGIO aanvankelijk erg vreemd dat we partners hadden die geen financiële inbreng hadden, zoals het ECAL en de universiteit in Münster.”
Het project Grensherinneringen is gefinancierd door Interegg Deutschland Nederland, Europese Unie en de provincie Gelderland en kwam tot stand in samenwerking met het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, de Heimats- und Altertumsverein der Vredener Lande en de Westfälische Wilhelms-Universität, Institut für Niederländische Philologie in Münster.”
