Componist en dirigent Dirk Zwart wil met het paasoratorium het lijdensverhaal dichter bij de mensen brengen. Foto Hendrik Jan Oltvoort
'Ik hoop dat het bij de mensen binnenkomt'
Dirk Zwarts paasoratorium in de Dorpskerk
RUURLO – Componist en dirigent Dirk Zwart schreef het paasoratorium ‘Het Lam dat ons doet leven’. Zondagavond 10 april wordt het oratorium uitgevoerd in de Dorpskerk van Ruurlo door een projectkoor bestaande uit de cantorij van de Protestantse Gemeente Ruurlo – Barchem, tot veertig zangers aangevuld met zo’n twintig gasten. Medewerking wordt verleend door de professionele musici Robert de Boer (trompet) en Martin van Heerde (orgel).
Hoe komt iemand ertoe een nieuw paaroratorium te schrijven, terwijl al zoveel beschikbaar is aan muziek rondom het lijden en sterven van Jezus? We vroegen het aan de componist. Dirk Zwart. "Ik werd indertijd gevraagd een ‘passion' te schrijven. Ik moest natuurlijk meteen denken aan de Mattheus Passion. Daarom aarzelde ik. Wie zou durven te concurreren met Bach? Toch zag ik het als een uitdaging om zo'n groot stuk te schrijven. Dan wilde ik wel het hele verhaal van de lijdensweg tot en met Pasen, de opstanding dus, vertellen.”
Zwart koos ervoor geen aria's te schrijven voor solisten. Maar wat moest dan wel? Hij zocht de samenwerking met Ria Borkent en vroeg haar om liedteksten te schrijven bij de verschillende episodes uit het lijdens- en paasverhaal. Zij schreef er dertien. Zwart: "Die heb ik vervolgens omlijst met vijf bijbelteksten, die ik van muziek kon voorzien. Zo ontstonden er achttien korte delen, waarvan de meeste worden voorafgegaan door een gesproken bijbellezing. Ik noemde het stuk een ‘oratorium'. Het is een groot muziekstuk met het bijbelverhaal als basis.”
Indringend
De teksten van de liederen voor het koor vormen steeds een reactie op de gesproken bijbellezing. Ze brengen de bijbeltekst dichtbij en betrekken het verhaal op de luisteraar persoonlijk. Dirk Zwart: "Neem als voorbeeld Petrus, die Jezus verraadt door te ontkennen dat hij bij Hem hoort. Het lied dat daarover gaat, vertelt niet alleen het verhaal, maar stelt ook de vraag: ‘En ik, wat zou ik hebben gedaan?'. Zo komen we dichterbij het bijbelverhaal, het verhaal komt naar ons toe. Het bijwonen van dit paasoratorium wordt daarmee een intense ervaring. Misschien nog wel versterkt doordat de aanwezigen eenvoudige refreinen mogen meezingen. De emoties in dit verhaal zijn niet alleen verweven in de teksten, maar zeker ook in de muziek. De begeleidingen sluiten naadloos aan waardoor het geheel een indringend en expressief karakter krijgt.”
Niet mooi
Zwart heeft zich wekenlang met het stuk bezig gehouden. “De teksten kregen daardoor voor mij steeds meer diepgang. Er worden door Ria Borkent eigentijdse woorden gebruikt die ik aanvankelijk een beetje vreemd vond. Maar die blijken juist zeggingskracht toe te voegen. Aan de muziek van sommige delen moeten mensen vaak ook even wennen. Soms vindt men het zelfs niet mooi. Het is ook niet als mooi bedoeld. Neem de wijze waarop Jezus aan het kruis wordt bespot. Of de vrijlating van de misdadiger Barabbas, terwijl de onschuldige Jezus wordt veroordeeld. In de muziek breng ik tot uitdrukking hoe krom het recht hier is, onder meer door in de linker hand van de piano noten te schrijven, die juist niet passen bij de noten in de rechterhand.”
Wat hoopt Dirk Zwart met dit paasoratorium te bereiken? Daarop heeft hij een helder antwoord: “Ik hoop dat tekst en muziek bij mensen ‘binnenkomen’ en dat het aangrijpende verhaal van Jezus’ lijden, dood en opstanding daarmee dichter bij ze is gekomen.” De uitvoering van het paasoratorium ‘Het Lam dat doet leven’ kan men bijwonen op zondag 10 april om 19.30 uur in de Dorpskerk in Ruurlo. De deur staat open vanaf 19.00 uur. De entree is gratis, maar er wordt wel een vrijwillige bijdrage verwacht; portemonnee dus meenemen.
