Kun je leven van de wind?

Informatieve avond voor de gemeenteraad over windenergie

Door Rob Stevens

BERKELLAND - Windturbines houden de gemoederen bezig. Als je als gemeente grote stappen wilt maken met het opwekken van duurzame energie zijn ze handig. Maar als je er naast woont heb je minder oog voor de voordelen en vooral last van lawaai en de slagschaduw van de rotorbladen. Woensdag werd de raad geïnformeerd over de mogelijke rol van windturbines bij de opwekking van energie in Berkelland. Aanleiding is dat de uitgangspunten rondom duurzame energie, verwoordt in het RODE rapport, opnieuw worden opgesteld. Een herijking dus, mede naar aanleiding van het plan van de BAWE (Burgerwindcoöperatie Achterhoekse Wind Energie) voor vijf kolossale windmolens bij de Avinkstuw en de reacties van omwonenden daarop.

De plannen van de BAWE heeft inwoners in verzet gebracht. En dat ligt gevoelig bij politieke partijen. RODE wordt daarom opnieuw geijkt. De raad heeft daarbij behoefte aan meer informatie. Met name wat betreft de inzet van windmolens. Of die er wel moeten komen. En zo ja, waar dan? Een paar grote of meerdere kleinere? Brengen ze veel overlast met zich mee? Allemaal vragen die op de informatieavond woensdag aan de orde kwamen. Voor de raad en het college, om in een later stadium beter onderbouwd te kunnen besluiten.

De avond start stroef. Erik Slotboom van D66 is niet blij met de aanwezigheid van initiatiefnemers zoals de BAWE op het onlineplatform. Die zouden rechtstreeks hun belangen kunnen inbrengen terwijl burgers niet over die mogelijkheid beschikken. Hij dacht dat de bijeenkomst vooral een “beeldvormende sessie” zou zijn en uitwisseling van gedachten tussen raad en college. Nu bestaat het gevaar van belangenverstrengeling en oeverloze discussies. Hans Pelle van de PvdA sluit zich bij hem aan. Hij speekt van een “valse start”. Hans Boxem van de VVD vindt dat de beide heren “grote woorden” gebruiken. Dat het helemaal niet de bedoeling is dat er gediscussieerd wordt in dit stadium, maar vooral wordt geluisterd.

Één ding wordt die avond duidelijk. Berkelland heeft nog een lange weg te gaan voor ze zich energie neutraal mag noemen. Nog maar een fractie van de ambitie is tot dusver gerealiseerd. Als alle beschikbare daken worden belegd met zonnepanelen, dan nog is er een forse restopgave. Zonder wind redt de gemeente het niet. Frank Stroeken is landschapsarchitect. Hij heeft een verhaal over de beleving van windmolens in het landschap. En dat heeft met veel factoren te maken: de afstand tot windturbines, het type landschap, de formatie van molens, schaalcontrasten in het gebied, erfbeplanting, de individuele ervaring met geluid, etc.. In een drukker landschap is een windturbine bijvoorbeeld veel minder dominant aanwezig. Stroeken pleit nadrukkelijk voor het concentreren van een paar grote molens in plaats van de spreiding van een groter aantal kleinere over een omvangrijker gebied. Het noodzakelijke beleid overstijgt de gemeentegrenzen.

Lex Groenewold van de GGD heeft het over de gezondheidseffecten van windturbines. Over het onderzoek dat daar naar gedaan is. De hoeveelheid overlast die windmolens veroorzaken is klein, vergeleken met die van het wegverkeer. En de mate van betrokkenheid van inwoners bij projecten, en een financiële compensatie voor de overlast, heeft veel invloed op de mate van overlast die wordt ervaren. Overdag wordt geluid gemaskeerd door andere geluiden, ’s nachts leidt het in tien procent van de gevallen tot hinder en slaapstoornissen. Mark Pot van de Stichting Omwonenden Versus Windturbines (SOVW) presenteert de Windladder. Een praktisch afwegingsmodel om de meest geschikte plek voor windmolens te bepalen. Het uitgangspunt wordt gevormd door vier verschillende afstandsbereiken tussen een windturbine en omliggende woonkernen en daaraan gekoppeld criteria waaraan de windturbine dan zou moeten voldoen. Ook hij pleit voor samenwerking tussen gemeenten.

Een informatieve voor de raad die veel (chat)vragen opwierpen. Het enthousiasme van de sprekers was groot. Zo groot dat sommige sprekers niet eens aan de beurt kwamen. Waaronder Liander, dat onder andere de mitsen en maren van de infrastructuur en netwerkcapaciteit voor windenergie in de Achterhoek aan de orde zou stellen. Er komt dus een tweede informatieavond.

De gemeente heeft de lat hoog gelegd. In 2030 moet Berkelland energie neutraal zijn. Dat betekent dat we met z’n allen, inwoners en bedrijven, dan evenveel energie opwekken als we verbruiken. Maar met name dat opwekken lijkt makkelijker dan het is. Een zonneweide klinkt vriendelijk. Maar menigeen ziet liever grazende koeien dan velden met glimmende panelen. Voor onze windmolens reizen Chinese toeristen de wereld over. Maar een windmolen ´formaatje Eifeltoren´ in de naaste omgeving, kan maar weinigen bekoren. Een herijkt RODE-rapport moet het beleidsmakers helpen makkelijker keuzes te maken.