Aztekentuin met 'drie gezusters' in Rietmolen

RIETMOLEN - Theo en Sonja Schouten in Rietmolen hebben een 'Aztekentuin' met daarin de 'drie gezusters'. De techniek die erachter steekt, komt van oorsprong van de Azteken, en de term 'drie gezusters' duidt op de combinatieteelt, waarbij planten elkaar wederzijds steunen. Het echtpaar Schouten legt graag uit hoe ze er toe kwamen om die techniek te gebruiken in hun tuin.

Theo Schouten: "Bij een bezoek aan de najaarsmarkt van het IVN aan het Dievelaarslaantje in Haaksbergen in augustus 2017 zagen we een bijzondere plantencombinatie die veel bekijks trok. Wij kregen uitleg van IVN-lid Hennie Wijlens die de geestelijk vader was van wat hij noemde 'de drie gezusters'. Dat is een geweldige landbouwtechniek die toont hoe drie verschillende gewassen met elkaar kunnen samenwerken. Ze floreren vanwege een hecht samenwerkingsverband en omdat ze elkaar wederzijds ondersteunen. De Azteken waren visionairs en echte pioniers in tuinieren. Een groot deel van wat wij tegenwoordig en masse verbouwen, zoals aardappelen, maïs, en courgettes, werden door ontdekkingsreizigers en de koopvaardij overgebracht uit Zuid-Amerika en gedomesticeerd. Niet alleen de gewassen, maar ook hun revolutionaire tuiniermethodes, principes en manieren zijn al generaties lang een bron van inspiratie. Ze worden nog steeds gebruikt en doorontwikkeld voor de moderne (stads)landbouw. Een van hun meest toegepaste methoden is de zogenaamde polycultuur of combinatieteelt, en dan met name de 'Drie Zusters'."

Maïs is de eerste 'zuster'. Deze groeit uit de aarde omhoog en brengt structuur en stevigheid in de 'familie' door als klimpaal te functioneren voor de tweede zuster, de pronkboon. Deze klimmende pronkboon wikkelt zich om haar grote zus heen en groeit richting zon. Ze bekleedt een bijzondere functie in het geheel. Zo haalt ze stikstof uit de lucht en transporteert deze naar de bacteriën in haar wortels, die het vervolgens in de aarde verwerken, zodat allen er gebruik van kunnen maken. De eveneens belangrijke jongste zus, de (merg)pompoen, kruipt dicht bij de grond en zorgt met haar grote dikke bladeren voor schaduw. Dit creëert een microklimaat dat zowel voor een aangename grondtemperatuur zorgt als voorkomt dat de aarde uitdroogt. Tevens zorgt het ervoor dat onkruid geen kans krijgt.

Het echtpaar Schouten vertelt: "Aanleiding om iets dergelijks ook te proberen was het feit dat we met een reconstructie van onze tuin zaten doordat langs de erfgrens een lange rij coniferen uit zijn krachten was gegroeid. Omdat we nog niet precies wisten wat we met de vrijgekomen ruimte zouden doen, besloten we ook een aantal van deze (eenjarige) zusters te creëren. Zo hebben biologische zaden aangeschaft van suikermaïs en pompoenen en onze mentor Hennie Wijlens voorzag ons van een viertal klimbonen: Blau Hilde, Golden Sunshine, Heilig Boontje of Monstrans en Painted Lady."

Omdat de maïs de belangrijkste steunpilaar was werd deze eind april voorgespeend. Na drie weken waren deze stekken gereed om te worden uitgezet. Eigenlijk had de gehele strook zure zanderige coniferengrond moeten worden omgespit maar volstaan werd met plantgaten met een mix van kalk/mest en potgrond. Volgens de kenners konden de klimbonen en de pompoenen na enkele weken al naast de maisstekken worden geplant maar in de wetenschap van de snelle groeimogelijkheden van de bonen werd gewacht tot de maïs al flink op hoogte zou zijn. Begin juni werden de bonen en pompoen gezaaid. De maïs was op dat moment circa 50-60 cm hoog. De voorsprong van de mais was goed gepland want de bonen groeiden als kool en moesten zelfs wat worden ingekort omdat ze al snel de maïsstegels inhaalden. De combinatie van warmte en voldoende bewatering zorgde vanaf medio juni voor een groeispurt van de maïs.

Sonja Schouten: "We staan midden tussen de maïsvelden maar het is fascinerend om het groeiproces en de bestuiving van de (suiker)maïs van dichtbij te volgen. De 18 maïsplanten, bonen en pompoenen vormen thans een indrukwekkend geheel. Het vraagt wel veel aandacht vanwege de droogte van de afgelopen weken. De maïs is inmiddels rijp, de bonen komen er aan. Alleen de pompoenen lopen nog wat achter. Al met al een geslaagd project."